هیدروژئولوژی وهیدروژئوشیمی دشت های مریوان و قزلچه سو

آبخوان های مورد مطالعه در سلسله جبال زاگرس داخلی( یا سنندج- سیرجان) و در 120 کیلومتری شهر سنندج (شمال غربی ایران و مرز عراق) در شهرستان مریوان واقع شده است. دشت مریوان شامل دو قسمت، یکی در شرق شهر مریوان با جهت شرقی-غربی و دیگری با جهت شمالی-جنوبی که دریاچه زریبار را احاطه نموده است و دشت قزلچه سو در شمال دشت مریوان به صورت شرقی- غربی گسترش یافته است که در این دشت رودخانه قزلچه سو با جهت شرقی- غربی جریان داشته و پس از خروج از کشور وارد سد دوکان در کردستان عراق می شود. حوضه آبریز محدوده مورد مطالعه، با متوسط سالیانه بارندگی (970 میلی متر)، دما (2/13 درجه)، تبخیر (5/1732 میلی متر) و جهت باد غالب سمت ( غرب، جنوب غرب و شمال غرب)، در اقلیم بسیار مرطوب و سرد مرطوب قرار می گیرد. نوع آبخوان در دشت های مورد مطالعه غالباً از نوع آزاد می باشد. منحنی هیدروگراف معرف آب زیر زمینی دشت های مورد مطالعه نشان میدهد که مقدار متوسط افت آبخوان در 7 سال گذشته، در دشت های مریوان و قزلچه سو به ترتیب برابر 54/1 و 61/1 متر است. همچنین متوسط افت سالانه در دشت مریوان 0.22 متر و در دشت قزلچه سو 0.23 متر می باشد. نقشه های تراز و جهت جریان آب زیرزمینی دشت های مورد مطالعه، ترسیم شده و نتایج آن ها نشان داد که در دشت مریوان، جهت تغذیه آب زیرزمینی به دشت شامل قسمت های شمالی، شرقی و غربی در محدوده مورد مطالعه است که منطقه تغذیه را مشخص می کند و جهت خروجی که مشخص کننده منطقه تخلیه دشت است قسمت های جنوبی دشت می باشد. جهت جریان آب زیرزمینی در دشت مریوان در بخش شرقی دشت، از شرق به سمت غرب، در بخش جنوبی دشت(جنوب دریاچه زریبار)، از شمال، غرب و شرق به سمت قسمت میانی دشت(رودخانه زریبار) می باشد.در بخش شمالی دریاچه زریبار، از شمال به سمت دریاچه است. در دشت قزلچه سو، ورودی آب زیرزمینی به دشت شامل شمال، شرق و جنوب محدوده است که منطقه تغذیه را مشخص می کند و جهت خروجی که مشخص کننده منطقه تخلیه دشت است قسمت های غربی دشت می باشد. جهت جریان آب زیرزمینی، به طور کلی از شرق به سمت غرب می باشد. دریاچه زریبار با جریان آب زیرزمینی آبخوان، ارتباط تنگاتنگ هیدرولیکی دارد. متوسط تراز آب آبخوان دشت مریوان و سطح آب دریاچه، طی یک دوره ی 5 ساله نشان از همبستگی بین تراز آب دریاچه و سطح آب زیرزمینی اطراف دریاچه دارد و نمایانگر ارتباط تنگاتنگ هیدرولیکی و همبستگی معنی داری (92/0r=) بین دریاچه و دشت می باشد. همچنین همبستگی(رگرسیون) بین کیفیت آب دریاچه و کیفیت آب آبخوان(بررسی آنیون ها و کاتیون های اصلی) پیرامون دریاچه مورد تحلیل قرار گرفت که نتایج آن حاکی از همبستگی معنادار (95/0r=)تا (98/0r=) بین ایستگاه های نمونه برداری در دریاچه با ایستگاه های نمونه برداری در آب زیرزمینی آبخوان (چاه ها و چشمه ها) می باشد. این بررسی ها نشان داد که بیشترین نشت آب از سمت غرب و شمال به سمت دریاچه می باشد. نتایج بررسی کیفی آبخوان ها نشان می دهد که دشت های مورد مطالعه از نظر کیفیت آب بسیار مطلوب و با ارزش است، بطوریکه تغییرات کیفی آب حتی از زون های تبخیری آبخوان اطراف دریاچه زریبار نیز محدودیت هایی برای مصارف کشاورزی به وجود نمی آورد . تغییرات هدایت الکتریکی در آبخوان دشت های مریوان و قزلچه سو برابر 219 تا 783 میکرومهوس بر سانتی متر است. تغییرات یون کلر در دشت های مورد مطالعه برابر 0.11 تا 0.72 میلی اکی والان در لیتر می باشد. کلید واژه ها:دریاچه زریبار،هیدروگراف،پارامترهای هیدروژئولوژیکی و هیدروژئوشیمیایی،نقشه تراز، ارتباط هیدرولیکی